Mükellef 101 – Mükellefin Ödevleri Nelerdir?

İlk yazımızda, mükellefin kim olduğunu, bu sıfatını nasıl kazandığını ve genel haklarının neler olduğundan kısaca bahsetmiştik. Kanunun tanımını daha açıklayıcı bir şekilde aktarmak gerekirse vergi mükellefi, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu doğan bir gerçek kişi veya tüzel kişidir. (VUK Madde 8) Diğer bir ifadeyle, sizi sadece  vergi borcunu ödemeyi maddi bir ödev açısından  değerlendirilmiştir.

Bir mükellef olarak genel haklarımızın neler olup nasıl kullanıldığını öğrendikten sonra şimdi Vergi Usul Kanunu’na göre bir mükellefin ödevlerinin neler olduğunu kısaca bahsedelim.

1. BİLDİRİMLER

1) İşe Başlama Bildirimi: Kurumlar vergisine tabi şirketinizi kuruluş aşamasında yapacağınız işlerden biri şirketiniz bağlı bulunduğu vergi dairesini öğrenerek işe başlama tarihinden itibaren “10 gün içinde“ İşe Başlama Bildirimi’nde bulunmanız gerekiyor.

İşe  başlamanın 10 gün  içinde bağlı bulunulan vergi dairesine bildirilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’nun 352. Maddesinde yer alan birinci derece usulsüzlük cezası kesilecektir. (2017 yılı için bu ceza sermaye şirketleri için 130-TL’dir.)

2) Adres Değişikliği Bildirimi: Örneğin şirketinizi Beşiktaş’ta kurdunuz ve Beşiktaş Vergi Dairesi’ne bağlısınız. Ancak bulunduğunuz yerden taşınmanız gerekiyor ve Kadıköy’e taşındınız. Bu taşınmadan dolayı yapacağınız gereken işlem, adres değişikliğinin meydana geldiği tarihten itibaren “1 ay” içerisinde bağlı bulundukları vergi dairesine yani Beşiktaş Vergi Dairesi’ne bildireceksiniz.

Adres değişikliğinin 1 ay  içinde bağlı bulunulan vergi dairesine bildirilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’nun 352. Maddesinde yer alan ikinci derece usulsüzlük cezası kesilecektir. (2017 yılı için bu ceza sermaye şirketleri için 70-TL’dir.)

3) İşi Bırakma Bildirimi: Fikrinizi hayata geçirip şirketinizi kurdunuz ancak istediğiniz başarıyı elde edemediniz ve şirketinizi kapatmanız yani işi bırakmanız gerekiyor. Kanun, işi bırakmayı, vergiye tabi olmayı gerektiren faaliyetlerin tamamen durdurulması ve sona ermesi olarak tanımlıyor. Mükelleflerden işi bırakanların, faaliyetlerinin sona erdiği tarihten itibaren bir ay içerisinde  durumu  bağlı bulundukları  vergi  dairesine  “İşi  Bırakma  Bildirimi” veya bir dilekçe ile bildirmesi gerekmektedir.

İşi bırakmanın 1 ay  içinde bağlı bulunulan vergi dairesine bildirilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’nun 352. Maddesinde yer alan ikinci derece usulsüzlük cezası kesilecektir. (2017 yılı için bu ceza sermaye şirketleri için 70-TL’dir.)

1. DEFTER TUTMA

Her mükellef, ticari hayatta gelir ve giderlerinin şeffaf ve açık şekilde düzenleyerek olası bir denetimde ibraz etmesi için defter tutması gerekmektedir. Bu defterler, gerçek kişi veya tüzel kişi bakımından farklılık göstermekle olup bu bölümde size bir ticari şirketin hangi defterlerinin tutmasının zorunlu olacağını kısaca aktaracağım.

Vergi Usul Kanunu’nun 172.maddesine göre, ticari şirketler bu kanunun esaslarına göre defter tutmaya mecburdurlar. Defter, bir hesap dönemi itibariyle tutulur. Hesap dönemini ise kanun takvim yılı olarak kabul etmiştir. Bu kapsamda şirketinizi 2017 yılının Mart ayında kurduğunuzu varsayalım. Defterlerinizi bu yılın kapanışına kadar tuttunuz. Artık kayıtlarınızı bu hesap dönemi sonunda kapatacaksınız ve ertesi dönem başında yeniden açacaksınız.

Türk Ticaret Kanunu’na göre tutulması gereken zorunlu defterler 10 yıl; Vergi Kanunları’na göre tutulması gereken defterler ise 5 yıl süreyle saklanmalıdır. Küçük bir tavsiye vermek gerekirse, defterlerinizi en az 10 yıl saklayın.

Şimdi, birçok defteri türüne şahit olmuşsunuz ancak bu defterlerin nedir, ne işe yarar kısaca tanımlamak faydalı olacaktır.

1. Yevmiye Defteri: Şirketinizin bütün muhasebecilik işlemlerini gösteren en çok bilinen defterlerden biridir. Vergi incelemesinde veya şirketiniz dahil olduğu bir davada ilk bakılacak olan defterdir. Vergi beyannamesi, bu defteriniz ile uyumlu olmalıdır.
2. Defteri Kebir: Bu defter, tıpkı Yevmiye Defteri gibi tüm muhasebe kayıtlarını barındırmaktadır. Farkı aslında çok kolaydır. Siz yevmiye defterinde tüm muhasebe kayıtları olarak ayrı ayrı gösterirsiniz ancak bu defter bu kayıtları gruplar halinde sınıflandırırsınız.
3. Envanter Defteri: Bu deftere şirketiniz varlıkları kaydedilir. Stoklarınız, demirbaşlarınız, alınan ve verilen çek dökümleri, kasa sayımları vb. şeklindedir.
4. Ortaklar Pay Defteri: Bir ticari şirkette pay sahiplerinin hisselerinin yazıldığı defterdir. Hisse alım satışları, hisse devirleri ve sermaye artışları yaptığınızda bu deftere işlenir. Bir şirket kim hangi payla pay sahibi görmek isterseniz bu deftere bakmanızı tavsiye ederim.
5. Yönetim Kurulu Karar Defteri: Mevzuatlar gereği bir şirketin yönetim kurulunun kararları deftere işlenmelidir ve noterden bu kararlar tasdik ettirilmelidir.
6. Genel kurul toplantı ve müzakere defteri: Bir genel kurul toplantısında görüşülen hususların ve alınan kararların kaydedildiği ciltli ve sayfa numaraları olan bir Şirket ortakları yılda en az 1 defa Genel Kurul’da toplanmak ve kararlar almak zorundadır. Pay sahiplerinin Genel Kurul’a ne zaman ve nasıl davet edildiğini, gündemi, toplantıda yaşananlar ve toplantı sonunda alınan kararların deftere yazılır.

Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Kanunları açısından bir Anonim Şirketin hangi defterleri tutmasını gerektiğini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Son olarak, Vergi Usul Kanunu’na göre tutulması zorunlu defterlerin elektronik ortamda tutulmasına ilişkin düzenlemeler mevcut olup bir sonraki yazımda e-defterler hakkında detayları sizlere aktaracağım.

Türk Ticaret Kanunu’na göre usulüne uygun defter tutmadığınızı varsayalım. Bu durumda, TTK’nın 562.maddesine 4.000 Türk Lirası adli para cezası ile cezalandırılma durumunuz var.

Şirketinize ait defterlerini usulüne uygun tutmakta gereken özeni ve denetimi göstermediniz. Noter kayıtları varlığı tespit edilmiş ve tasdik edilmiş yasal defterlerinizi vergi incelemesi kapsamında incelemeniz için ibraz etmeniz istendi. Unutmayın, Vergi Usul Kanunu’nun 359. bu defterlerin vergi incelemesine ibraz edilmemesi  halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası cezalandırılabilirsiniz.